Miếu Bà Phi Yến là một trong những di tích lịch sử và điểm du lịch nổi tiếng ở Côn Đảo. Miếu thờ Bà Phi Yến, thứ phi của chúa Nguyễn Ánh và là một “nữ thần” được người dân Côn Đảo hết lòng tin yêu và thờ phụng.
Miếu Bà Phi Yến nằm trên đường Hoàng Phi Yến, cách không xa hồ An Hải. Bà Phi Yến là người phụ nữ đầu tiên bị chính người chồng mình đày trên mãnh đất Côn Đảo trong thế kỉ XVIII.
Bà Phi Yến có tên thật là Lê Thị Răm và là thứ phi của chúa Nguyễn Ánh. Vào năm 1783, Nguyễn Ánh bôn đào ra Côn Đảo để tránh sự theo dõi của lực lượng Tây Sơn. Vì thất bại liên tục nên ông có ý định đưa hoàng tử Hội An (có tên tục là hoàng tử Cải) tháp tùng cùng Bá Đa Lộc sang Pháp làm con tin để cầu viện.
Bà Phi Yến ngỏ lời khuyên Nguyễn Ánh rằng: “Việc đánh nhau với Tây Sơn là chuyện trong nhà, thiếp nghĩ chúa công không nên nhờ vả ngoại bang, nếu thắng được Tây Sơn cũng chẳng vẻ vang gì mà e còn nhiều điều rối rắm về sau”.
Chỉ mấy lời khuyên can ấy mà chúa Nguyễn Ánh nổi trận lôi đình, nghi bà Phi Yến có ẩn ý thông đồng với quân Tây Sơn. Nếu không có các quan cận thần hết lời xin giảm án cho bà ắt bà không thoát khỏi tội chém đầu. Tuy nhiên, Nguyễn Ánh vẫn truyền lệnh giam cầm bà vào hang đá trên một hòn đảo hoang vắng nằm về hướng Tây Nam của quần đảo Côn Đảo (hòn Bà ngày nay).
Vừa truyền lệnh giam cầm thứ phi Phi Yến xong thì Nguyễn Ánh được tin quân Tây Sơn sắp ra đến Côn Đảo, ông liền cùng đoàn tùy tùng xuống thuyền chạy tiếp. Lúc bấy giờ đứa con duy nhất của bà Phi Yến cùng với chúa Nguyễn Ánh là hoàng tử Hội An khóc lóc đòi mẹ bị Nguyễn Ánh ném xuống biển, xác trôi tấp vào làng Cỏ Ống. Ngày nay tại làng Cỏ Ống còn ngôi mộ và miếu thờ hoàng tử Hội An (Thiếu Gia Miếu).
Theo truyền thuyết dân gian kể lại, bà Phi Yến được hai con vật rất khôn ngoan, trung thành cứu sống là Vượn Bạch và Hắc Hổ. Chúng đưa bà đến làng Cỏ Ống, nơi có nấm mộ hoàng tử Hội An. Dân làng Cỏ Ống hay tin đã dựng cho bà một ngôi nhà ở gần đó để bà tiện bề lui tới bên nấm mộ của con trai mình.
Tháng 10 (âm lịch) năm 1785, làng An Hải (nơi có An Sơn Miếu ngày nay) tổ chức hội làm chay tế lễ trong làng. Họ rước bà Phi Yến đến cho thêm phần long trọng. Đêm hôm ấy, tại làng An Hải, bà đã bị tên Biện Thi (một tên đồ tể) lén vào cấm phòng của bà giở trò sàm sỡ, song Biện Thi chỉ vừa nắm được cánh tay bà thì bà đã kịp tri hô cho dân làng bắt giam chờ xét xử. Cũng đêm hôm ấy, bà Phi Yến đã liều mình tự tử để được vẹn toàn danh tiết.
Số phận đã an bài cho bà thứ phi Phi Yến yên nghỉ tại làng An Hải. Dân làng đã lo việc tống táng và lập miếu thờ bà - người phụ nữ "trung trinh tiết liệt".
Hàng năm, cứ vào ngày 18 tháng 10 âm lịch, nhân dân Côn Đảo đều tổ chức lễ giỗ Bà rất long trọng và thường là làm cỗ chay để tưởng nhớ cũng vì một hội làm chay mà Bà phải bỏ mình.
Có lẽ từ câu chuyện này mà dân ta xuất xứ hai câu ca dao mà các bà mẹ thường ru con ngủ:
“Gió đưa cây cải về trời
Rau răm ở lại chịu đời đắng cay”
Theo thông lệ hàng năm, người dân Côn Đảo sẽ tổ chức lễ giỗ Bà Phi Yến vào ngày 18/10 âm lịch hàng năm. Lễ giỗ bà sẽ được diễn ra trong 2 ngày, bao gồm phần lễ và phần hội. Lễ giỗ ngày nay thu hút rất nhiều du khách ở trong và ngoài nước đến thắp hương và tham dự.
Phần lễ hội trong ngày giỗ Bà Phi Yến diễn ra rất sôi nổi bao gồm nhiều trò chơi nhộn nhịp như kéo co, bịt mắt đập heo đất, cắm hoa, đua xe đạp chậm...
Buổi tối lễ hội tiếp tục với chương trình giao lưu ca nhạc và đờn ca tài tử.
Ngày hôm sau chính là ngày làm lễ giỗ Bà Phi Yến (tức ngày 19/10 âm lịch hàng năm). Vào ngày này, người dân sẽ làm một mâm cỗ chay lớn để dâng lên bà, sau đó tiến hành các nghi thức thắp hương.
Du khách đến với Côn Đảo không bao giờ quên tới An Sơn Miếu thắp hương cho Bà Phi Yến và cầu mong bà phù hộ cho sức khỏe, bình an, nhất là trong dịp lễ giỗ bà.
Hãy đặt tour du lịch Côn Đảo để đến thắp hương tại miếu Bà Phi Yến và cầu mong những điều tốt đẹp nhất cho gia đình, người thân trong nắm 2019 này các bạn nhé!
>>> Tham khảo các tour du lịch Côn Đảo trọn gói và tour Free and Easy Côn Đảo để đặt và tới tham dự lễ giỗ bà Phi Yến vào tháng 10 âm lịch này
Cattour tự hào là nhà tổ chức tour du lịch Côn Đảo hàng đầu tại Việt Nam!
Lan Nguyen / Cattour.vn - Ảnh: Internet
Xem thêm: An Sơn Miếu miếu Bà Phi Yến Bà Phi Yến